Nerdland

Nerdland festival 2025

Meer dan 9000 huidmondjes geteld

Op Nerdland festival voerden we een experiment uit tezamen met meer dan 400 festivalbezoekers! We stelden onszelf de vraag of zomereiken een verschillend aantal huidmondjes op hun bladeren hebben afhankelijk van het microklimaat dat ze ervaren. Een zomereik die op een parking staat, ervaart andere temperaturen dan een zomereik die in een bosje op een eiland staat. Zomereiken die op de parking van het provinciaal domein Puyenbroeck staan zullen in de zomermaanden warmere temperaturen ervaren omdat ze in volle zon staan omgeven door asfalt. Zomereiken in een bosje op een eiland van het provinciaal domein zijn daarentegen omringd door andere bomen, staan in de schaduw en zijn omgeven door water. Wanneer bomen droogtestress ervaren sluiten ze hun huidmondjes, de poriën in het blad waarmee ze CO2 opnemen, maar ook waterdamp verliezen. Zo houden ze meer water vast en kunnen ze vermijden dat blaadjes verwelken. De hypothese luidde daarom dat zomereiken op de parking sneller hitte- en droogtestress ervaren vergeleken met zomereiken op het festivaleiland en bijgevolg verwachten we dat bomen op de parking meer huidmondjes hebben om hun waterverlies efficiënter te regelen.

We namen de proef op de som en konden rekenen op heel veel geïnteresseerde jonge onderzoekers die samen met ons afdrukjes maakten van de onderzijde van eikenblaadjes verzameld van bomen op de parking en bomen op het festivaleiland. Van deze afdrukjes maakten we een foto waarop we dan het aantal zichtbare huidmondjes telden. Hebben de zomereiken op de parking meer of minder huidmondjes dan deze op het festivaleiland?

Maar liefst 435 foto’s werden gemaakt van afdrukken met huidmondjes en alles bij elkaar werden er 9222 huidmondjes geteld! Wat een ongelooflijke prestatie! Wat blijkt nu uit deze tellingen? We vinden geen duidelijk verschil in het aantal huidmondjes tussen bomen op de parking en bomen op het festivaleiland. Spijtig zeg! Waren al die tellingen dan voor niets? Helemaal niet! We hebben samen ontdekt dat het verschil in huidmondjes niet zo groot is. Misschien is er wel een klein verschil aanwezig maar hebben we daarvoor meer nauwkeurige metingen nodig? Niet iedereen had de techniek om afdrukjes te maken meteen onder de knie. Misschien hebben alle zomereiken wel een heel gelijkaardig aantal huidmondjes op hun bladeren en hebben ze niet de mogelijkheid om dit aan te passen tijdens hun leven? Veel nieuwe vragen komen bovendrijven. Interessant!

Het microklimaat van het Nerdland festivalterrein

De bomen toonden dan wel geen verschil in aantal huidmondjes, we hebben ook het microklimaat van het festivalterrein in kaart gebracht. Hiervan waren we heel zeker dat we verschillen zouden kunnen oppikken. Sensoren werden rond tentpalen gebonden, aan het bruggetje tussen de twee festivaleilanden bevestigd en (een tikkeltje riskant) boven de waterkant opgehangen aan een overhangende tak. Deze sensoren meten de temperatuur van de lucht en de luchtvochtigheid. Hoe warm zou het in de tenten worden tijdens de shows? Waar vinden we het koelste plekje van het festivalterrein? Wij presenteren u: de microklimaat data.

1. Grote verschillen!

Het eerste dat opvalt aan de grafiekjes hieronder is het dag-patroon. Op de x-as vinden we de tijd, op de y-as vinden we de temperatuur en de relatieve luchtvochtigheid terug. De verschillende lijnen tonen de data van sensoren die op verschillende locaties op het terrein werden opgehangen. Het is al snel duidelijk dat die lijnen ver uit elkaar liggen gedurende de dag (wanneer ze omhoog gaan) en ’s nachts dichter bij elkaar komen (wanneer ze omlaag gaan). Een consistente winnaar is de Cube tent die met zijn blauwe lijn elke dag de hoogste temperaturen vastlegt rond 25°C. Rond dezelfde tijd in de namiddag vinden we drie kleurtjes telkens onderaan bungelen tussen de 15 en 20°C: de rode lijn van de sensor op het bruggetje tussen de twee festivaleilanden, de donkerpaarse lijn van de sensor aan de waterkant en de lichtpaarse lijn van de sensor die in de schaduw van enkele grote platanen werd gehangen. Als je even rondwandelt op het festivalterrein kan je dus al snel temperatuurverschillen van 5°C of meer ervaren. Tegelijkertijd zien we een omgekeerd patroon op de grafiekjes met de relatieve luchtvochtigheid. De kampioenlocaties voor temperatuur tonen de laagste luchtvochtigheid en andersom. Het is natuurlijk niet om van te verschieten dat er bij de waterkant en boven het bruggetje meer vocht in de lucht hangt!

2. Wie zei er daar regen?!

Op zaterdag 7 juni zien we nog iets extra interessants op de luchtvochtigheidsgrafiek. De nerdland festivalgangers werden sterk getest met enorme regenbuien! Rond 12u ’s middags en 15u schieten alle lijntjes de lucht in. Overal stijgt het vochtgehalte in de lucht, ook in de tenten. Natuurlijk regende het niet binnen in de tenten, gelukkig maar! Toch wordt ook de lucht in de tenten vochtiger omdat het buiten zo erg regent en die vochtige lucht de tenten binnenkomt. En die regen, dat betekent ook koelte! Kijk maar eens hoe de temperatuur naar beneden valt op exact dezelfde momenten wanneer de luchtvochtigheid omhoog gaat.

3. Gezellige warmte

Een tweede opvallend element in de grafiekjes hieronder (vooral op zaterdag en zondag) is de specifieke bult van de oranje lijn rond 22u. De temperaturen gaan op dat moment in dalende lijn voor alle andere sensoren, maar de sensor in het oranje kleurtje gaat de lucht in. Wat is daar aan de hand? Die sensor hangt in de Theater tent! We zien daar hoe het samenbrengen van veel mensen in een enorme tent de temperatuur gezellig omhoogduwt terwijl het buiten en in de kleinere tenten overal rustig afkoelt.

Bodemdiersafari’s

ForNaLab organiseerde ook bodemdiersafari’s tijdens Nerdland festival. Vijf keer kamden de onderzoekers van de ANEKO regenwormenwerkgroep en de Spinicornis pissebeddenwerkgroep samen met de festivalbezoekers het festivalterrein uit op zoek naar… bodemdieren! Gewapend met handschopje en bodemzeef zochten we de échte helden van de bodem: pissebedden, regenwormen en andere kriebelige krachtpatsers die onze natuur draaiende houden. We vonden heel wat soorten pissebedden met leuke namen: zoals het paars drieoogje, het zeldzame wijnrood pissebedje, de gewone oprolpissebed en de veenribbel. De knotskronkel, een miljoenpoot, was ook vaak te vinden. En natuurlijk vonden we ook regenwormen: roze grauwworm, gewone blauwkopworm en grote blauwkopworm. Maar het wildst werden de bezoekers (en de gidsen!) van de pseudoschorpioen: het mosschorpioentje (cool!).

Belgisch Kampioenschap Worm Charming

En finaal, als allergekste experience organiseerde ForNaLab samen met de ANEKO regenwormenwerkgroep het allereerste BK Worm Charming op zaterdag 7 juni. 100 Nerdland festivalgangers (in 25 teams) hebben gedurende 30 minuten regenwormen gevangen zonder te graven. Denk: trillingen. Met je handen, je voeten, een zelfgemaakte dans, een kazoo solo of je geheime wormenstrategie. De wormen voelden het, en we hadden geluk met de verse regenbuitjes waardoor de regenwormen aan de oppervlakte zaten en gewekt waren uit hun zomerslaap (door de droogte). Maar liefst 395 regenwormen werden al trillend gevangen. Het winnende team kon 52 regenwormen vangen en won de fel begeerde Koperen Schop. De tweede plaats ging naar het groepje met 42 regenwormen, ze werden bekroond met het vertaalde regenwormenboek van Darwin, gesigneerd door Hetty en Lieven! De prijs voor origineelste vangtechniek (en outfit) ging naar het groepje vals besnorde vrijgezellen-feesters die een Mexicaanse outfit droegen en bij elke regenwormvangst een enthousiast ‘Olé!’ uitbrachten. Ze wonnen de voor het BK ontworpen 3D-regenworm-prints. Hier kan je de eindscore en wat meer sfeerbeelden en filmpje vinden. Na afloop werden de regenwormen weer vrijgelaten.